علاوه بر گویندگی، مهین کسمایی در مدیریت دوبلاژ نیز تجربه داشت و به عنوان مدیر دوبلاژ فیلم‌هایی چون «قصه عشق» فعالیت کرد. پس از انقلاب مدتی از دوبله فاصله گرفت هرچند بعد مدت کوتاهی به دوبله بازگشت، اما او بیشتر به‌خاطر صدای ماندگارش در دوران طلایی دوبله شناخته می‌شود.

ورود به دوبله

مهین کسمایی در سال ۱۳۳۱ و در تعطیلات تابستانی خود، به دعوت علی کسمایی برای تست صدا به استودیو پارس فیلم آمد و تست صدا داد و قبول شد. کسمایی از آن روز با گویندگانی همچون مهین بزرگی و ژاله علو، دوبله فیلم‌های ایرانی و خارجی را شروع کرد. دوبله را با فیلم‌های فارسی «مستی عشق» و «مادر» (از ساخته‌های دکتر اسماعیل کوشان) آغاز کرد. وی به‌عنوان یکی از پیشگامان دوبله، به‌ویژه در فیلم‌های ایرانی و خارجی شناخته شد.

موفقیت‌ها در عرصه دوبله

با رونق دوبله فارسی در ایران، مهین کسمایی به‌عنوان دوبلور نقش اول زن فعالیت خود را ادامه داد. صدای زیبای او، که طنز خاصی در آن وجود داشت، باعث می‌شد اغلب گویندگی‌هایش شیرین و دوست داشتنی باشد. او احساسات دوگانه‌ای چون معصومیت و شیطنت را به خوبی القا می‌کرد، به‌ویژه در دوبله آدری هپبورن در «تعطیلات رُمی» (۱۹۵۳، ویلیام وایلر) که یکی از بی‌نظیرترین مطابقت‌های بازیگر و دوبلور در تاریخ دوبلاژ ایران به شمار می‌رود. همچنین اوج هنرنمایی کسمایی در موزیکال «بانوی زیبای من» (۱۹۶۴، جرج کیوکر) به مدیریت دوبلاژ علی کسمایی است.

گویندگی بازیگران مشهور

مهین کسمایی در اکثر فیلم‌های آدری هپبورن به جای او گویندگی کرده است.

مهین کسمایی در فیلم‌های مختلف به‌جای بازیگران مشهور گویندگی کرد. او قبل از اینکه ژاله کاظمی به عنوان دوبلور ثابت الیزابت تیلور مطرح شود، در چندین فیلم به‌جای این بازیگر معروف صحبت کرد. یکی از بهترین گویندگی‌های او در «رام کردن زن سرکش» (۱۹۶۶، فرانکو زفیرلی) است که صدای کسمایی برای چهرۀ نمکین شرلی مک‌لین نیز بسیار مناسب بود، به‌ویژه در فیلم «آپارتمان» (۱۹۶۰، بیلی وایلدر). همچنین، گویندگی‌اش به‌جای دبورا کِر در «خدا می‌داند آقای آلیسون» (۱۹۵۷، جان هیوستن) و در «بچه رزماری» به جای میا فارو نیز بسیار تأثیرگذار بود.

فعالیت مهین کسمایی به عنوان مدیریت دوبلاژ

مهین کسمایی در کنار گویندگی، به مدیریت دوبلاژ نیز پرداخت و بهترین کارش در این زمینه، مدیریت دوبلۀ فیلم مشهور «قصۀ عشق» با گویندگی‌های به یادماندنی ژاله کاظمی و سعید مظفری در نقش‌های اصلی بود. از دیگر آثار او در زمینه مدیریت دوبلاژ می‌توان به جدال در آفتاب، لحظه به لحظه، به شیوه‌ی فرانسوی، بر بیبی جین چه گذشت و دوستان اشاره کرد. کسمایی پس از انقلاب مدتی با دوبله فاصله گرفت و فعالیتی نکرد.

بازگشت به دوبله

مهین کسمایی در دهۀ شصت در مجموعۀ تلویزیونی «هزاردستان» به‌جای زهرا حاتمی در نقش امینه اقدس صحبت کرد، هرچند بخش‌هایی از این نقش هنگام پخش حذف شد. همچنین در این سال‌ها، به‌جای فریماه فرجامی در «خط قرمز» و در یک سکانس از فیلم «مادر» نیز حرف زد. همچنین او به‌جای برخی از شخصیت‌های محبوب در فیلم‌های فارسی نیز گویندگی کرد.

در اواسط دهۀ ۷۰، مهین کسمایی به دوبله بازگشت و در چند قسمت از سریال‌های خارجی «ماجراهای شرلوک هلمز» و «دهکدۀ کوچک» به‌جای بازیگران مهمان صحبت کرد. همچنین، او تیتراژ سریال کارتونی «بابا لنگ دراز» را به درخواست زهره شکوفنده گویندگی. همچنین در کارتون بچه خرس‌های قطبی (میشکا و موشکا) ایشان صدای شخصیا مادر دو بچه خرس گویندگی کرد. او همچنین در کارتون عنکبوت شارلوت در نقش شارلوت صحبت کرد.

مهین کسمایی ابراهیم مروجی — مهین کسمایی و ابراهیم مروجی، کسمایی در سال ۱۳۸۵ در آخرین کارهایش در فیلم مستند «تا آخرین نفس‌هایم» ساخته ابراهیم مروجی گویندگی کرد.

از آخرین فعالیت‌های هنری مهین کسمایی می‌توان به شعرخوانی او به اتفاق احمدرضا احمدی در سال ۱۳۸۰ خورشیدی در آلبوم موسیقی «قشنگ روزگار من» با صدای شهرام فرشید و ناصر عبداللهی و همچنین گویندگی او در سال ۱۳۸۵ خورشیدی در فیلم مستند «تا آخرین نفس‌هایم» از ابراهیم مروجی اشاره نمود.

علاقه به ادبیات و نویسندگی

مهین کسمایی از نوجوانی به ادبیات و نویسندگی علاقه داشت و در دوران دبیرستان، رئیس انجمن نمایش بود و نمایش‌هایی را اجرا می‌کرد. آثارش در مسابقات ادبی جوایزی را به دست آورد که نشان‌دهندهٔ توانایی‌های ادبی او بود.

زندگی شخصی

مهین کسمایی و علی کسمایی — مهین کسمایی در کنار عموی خود استاد علی کسمایی

مهین کسمایی با نام اصلی مهین‌دخت کسمایی در سال ۱۳۱۷ در رشت به دنیا آمد. او برادرزاده علی کسمایی پیشکسوت دوبله ایران، ملقب به پدر دوبله ایران بود.¹ کسمایی با دکتر سیروس شرافت ازدواج کرده بود و فرزندان این دو، آبان و شیرین نام دارند. سعید شرافت، دوبلور ایرانی برادر همسر ایشان بودند. مهین کسمایی در کنار فعالیت‌های دوبله، تحصیلات خود را نیز ادامه داد و مدرک لیسانس در رشته ادبیات فارسی دریافت کرده بود.²

مهین کسمایی در سال‌های پایانی زندگی خود در کنار همسرش دکتر سیروس شرافت در شهر بندر انزلی زندگی می‌کرد.

درگذشت و میراث هنری

مهین کسمایی که در دو دهه اخیر فعالیتی در عرصۀ دوبلاژ نداشت، برای معالجۀ سرطان به خارج از کشور رفته بود و در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۹۵ در آمریکا درگذشت. خبر درگذشت او برای دوستداران دوبله غیرمنتظره بود و یادش به عنوان یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان دوبله ایران همیشه در دل‌ها باقی خواهد ماند.³

پس از درگذشت مهین کسمایی انجمن‌ها و تشکل‌های سینمایی ایران همچون انجمن منشیان صحنه سینمای ایران، انجمن منشیان صحنه سینمای ایران، انجمن کارکنان لابراتوار فیلم، کانون کارگردانان سینمای ایران، انجمن صنفی فیلمنامه نویسان سینما، انجمن جلوه های ویژه میدانی، انجمن بازیگران سینماى ایران، انجمن چهره پردازان سینمای ایران، انجمن مدیران تولید سینماى ایران، انجمن صنفی طراحان فنی و مجریان صحنه، انجمن تهیه کنندگان سینماى مستند و… پیام تسلیت فرستادند.⁴

آثار

در فهرست زیر آثار دوبله مهین کسایی را برای شما گردآوری کرده‌ایم.

به‌جای آدری هپبورن در تعطیلات رُمی (۱۹۵۳)
به‌جای آدری هپبورن در سابرینا (۱۹۵۴)
به‌جای آدری هپبورن در جنگ و صلح (۱۹۵۶)
به‌جای آدری هپبورن در داستان راهبه (۱۹۵۹)
به‌جای آدری هپبورن در نابخشوده (۱۹۶۰)
به‌جای آدری هپبورن در صبحانه در تیفانی (۱۹۶۱)
به‌جای آدری هپبورن در ساعت بچه‌ها (۱۹۶۱)
به‌جای آدری هپبورن در معما (۱۹۶۳)
به‌جای آدری هپبورن در بانوی زیبای من (۱۹۶۴)
به‌جای آدری هپبورن در پاریس در تب‌وتاب (۱۹۶۴)
به‌جای آدری هپبورن در چگونه یک‌میلیون بدزدیم (۱۹۶۶)
به‌جای آدری هپبورن در تا تاریکی صبر کن (۱۹۶۷)
به‌جای آدری هپبورن در رابین و ماریان (۱۹۷۶)
به‌جای الیزابت تیلور در مکانی در آفتاب (۱۹۵۱)
به‌جای الیزابت تیلور در حملهٔ فیل‌ها (۱۹۵۴)
به‌جای الیزابت تیلور در غول (۱۹۵۶)
به‌جای الیزابت تیلور در ناگهان تابستان گذشته (۱۹۵۹)
به‌جای الیزابت تیلور در کلئوپاترا (۱۹۶۳)
به‌جای الیزابت تیلور در مرغ دریایی (۱۹۶۵)
به‌جای الیزابت تیلور در رام کردن زن سرکش (۱۹۶۷)
به‌جای شرلی مک‌لین در آپارتمان (۱۹۶۰)
به‌جای شرلی مک‌لین در کن کن (۱۹۶۰)
به‌جای شرلی مک‌لین در گیشای من (۱۹۶۲)
به‌جای شرلی مک‌لین در رولز-رویس زرد (۱۹۶۴)
به‌جای شرلی مک‌لین در گامبیت (۱۹۶۶)
به‌جای شرلی مک‌لین در سوئیت چریتی (۱۹۶۹)
به‌جای شرلی مک‌لین در حضور (۱۹۷۹)
به‌جای بریژیت باردو در زن پاریسی (۱۹۵۷)
به‌جای بریژیت باردو در حقیقت (۱۹۶۰)
به‌جای بریژیت باردو در افسانه یک شاه فرانسوی (۱۹۷۱)
به‌جای نانسی کوان در دنیای سوزی وانگ (۱۹۶۰)
به‌جای نانسی کوان در تاماهین (۱۹۶۳)
به‌جای نانسی کوان در خدمهٔ خرابکار (۱۹۶۸)
به‌جای جنیفر جونز در جدال در آفتاب (۱۹۴۶)
به‌جای جنیفر جونز در کری (۱۹۵۲)
به‌جای سوزان استراسبرگ در کاپو (۱۹۶۰)
به‌جای سوزان استراسبرگ در آفتاب درخشان (۱۹۶۵)
به‌جای کاپوسین در آهنگ بی‌پایان (۱۹۶۰)
به‌جای کاپوسین در ظرف عسل (۱۹۶۷)
به‌جای فرانسیس نویان در دختری به نام تامیکو (۱۹۶۲)
به‌جای فرانسیس نویان در کله الماس (۱۹۶۳)
به‌جای سامانتا اگار در کلکسیونر (۱۹۶۵)
به‌جای سامانتا اگار در دکتر دولیتل (۱۹۶۷)
به‌جای سوزان پله‌شت در آقای بادوینگ (۱۹۶۶)
به‌جای سوزان پله‌شت در روح ریش‌سیاه (۱۹۶۸)
به‌جای میا فارو در بچهٔ رزماری (۱۹۶۸)
به‌جای میا فارو در شاهدی در تاریکی (۱۹۷۱)
به‌جای کی فرانسیس در دردسر در بهشت (۱۹۳۲)
به‌جای مارلنه دیتریش در امپراتریس سرخ‌پوش (۱۹۳۴)
به‌جای نورما شیرر در رومئو و ژولیت (۱۹۳۶)
به‌جای اینگرید برگمن در کازابلانکا (۱۹۴۲)
به‌جای جون فونتین در نامهٔ یک زن ناشناس (۱۹۴۸)
به‌جای وندا هندریکس در پرنس روباهان (۱۹۴۹)
به‌جای الئونورا روسی دراگو در وحشی پابرهنه (۱۹۵۲)
به‌جای مارتین کارول در مه‌رویان شب (۱۹۵۲)
به‌جای کلیر بلوم در روشنی‌های صحنه (۱۹۵۲)
به‌جای پایپر لوری در شمشیر طلایی (۱۹۵۳)
به‌جای سامیه جمال در علی‌بابا و چهل دزد بغداد (۱۹۵۴)
به‌جای ماریا شل در آخرین پل (۱۹۵۴)
به‌جای سوفیا لورن در آتیلا (۱۹۵۴)
به‌جای دایان فاستر در مردان خشن (۱۹۵۵)
به‌جای جین منسفیلد در دخترک کاری از دستش برنمی‌آید (۱۹۵۶)
به‌جای دنی کارل در دروازه‌های پاریس (۱۹۵۷)
به‌جای دبورا کار در خدا می‌داند، آقای الیسون (۱۹۵۷)
به‌جای میکو تاکا در سایونارا (۱۹۵۷)
به‌جای ایزابل کوری در عشق در اولین نگاه (۱۹۵۸)
به‌جای فینتن میلر در جدال در بوت هیل (۱۹۵۸)
به‌جای هوپ لانگ در شیرهای جوان (۱۹۵۸)
به‌جای کارولین جونز در مردی در تور (۱۹۵۹)
به‌جای ایوا بارتوک در عملیات آمستردام (۱۹۵۹)
به‌جای سابینه بتمان در ببر اشناپور و مقبره هندی (۱۹۵۹)
به‌جای میلن دومونژو در آوازخوان نه آواز (۱۹۶۰)
به‌جای جولیت پراوس در خاطرات سربازی (۱۹۶۰)
به‌جای جین سیمونز در چمن همسایه سبزتر است (۱۹۶۰)
به‌جای لیندا کریستال در دو‌ نفر باهم تاختند (۱۹۶۱)
به‌جای کانی استیونز در گناه سوزان اسلید (۱۹۶۱)
به‌جای شیون مک‌کنا در شاه شاهان (۱۹۶۱)
به‌جای پیلار سورا در وحشی‌های جوان (۱۹۶۱)
به‌جای کریستین کوفمان در تاراس بولبا (۱۹۶۲)
به‌جای آناستازیا ورتینسکایا در هیولای آتلانتیک (۱۹۶۲)
به‌جای دایان بیکر در ساعات دزدیده شده (۱۹۶۳)
به‌جای کتی دان در ۱۳ دختر وحشت‌زده / دام عنکبوت (۱۹۶۳)
به‌جای لوچیلا مورلاکی در یوزپلنگ (۱۹۶۳)
به‌جای نایری داون پورتر در قفل‌بازکن (۱۹۶۳)
به‌جای کلودیا کاردیناله در پلنگ صورتی (۱۹۶۳)
به‌جای کاترین اسپاک در تعطیلات آخر هفته در دانکرک (۱۹۶۴)
به‌جای ویجینتی مالا در لیدر (۱۹۶۴)
به‌جای جنت مارگولین در موریتوری (۱۹۶۵)
به‌جای جولی کریستی در فارنهایت ۴۵۱ (۱۹۶۶)
به‌جای انجی دیکینسون در خشخاش هم گلی است (۱۹۶۶)
به‌جای آنوک امه در یک مرد و یک زن (۱۹۶۶)
به‌جای جین سیبرگ در لحظه به لحظه (۱۹۶۶)
به‌جای سالی ان هوز در چیتی‌چیتی بنگ‌بنگ (۱۹۶۸)
به‌جای مارلن ژوبر در قوزک پا (۱۹۶۸)
به‌جای ماریان مک‌اندرو در سلام، دالی! (۱۹۶۹)
به‌جای میریل دارک در جف (۱۹۶۹)
به‌جای ژنویو پیج در زندگی خصوصی شرلوک هولمز (۱۹۷۰)
به‌جای سیمی گریوال در اسم من دلقک (۱۹۷۰)
به‌جای فرانچسکا آنیس در مکبث (۱۹۷۱)
به‌جای والنتینا سندریکووا در شاه لیر (۱۹۷۱)
به‌جای کیم دربی در دستهٔ گریسام (۱۹۷۱)
به‌جای کاترین ژوردان در سپیده‌دم (۱۹۷۱)
به‌جای فرانسواز بریون در اهریمن زیبا (۱۹۷۱)
به‌جای دلفین سیریگ در روز شغال (۱۹۷۳)
به‌جای استفانی پاورز در هربی دوباره می‌تازد (۱۹۷۴)
به‌جای سوزی کندال در تشنج (۱۹۷۴)
به‌جای داریا نیکولودی در قرمز تیره (۱۹۷۵)
به‌جای دایان کیتن در عشق و مرگ (۱۹۷۵)
به‌جای ایزابل دین در تروریست‌ها (۱۹۷۵)
به‌جای مائود آدامز در رولربال (۱۹۷۵)
به‌جای استفانیا کاسینی در نسل خشن (۱۹۷۵)
به‌جای ژنویو بوژو در عذاب درون (۱۹۷۶)
به‌جای کاترین دنو در پیش برو یا بمیر (۱۹۷۷)
به‌جای لی گرانت در طالع نحس ۲ (۱۹۷۸)
به‌جای تری نون در خدا را شکر امروز جمعه است (۱۹۷۸)
به‌جای ریوکا نویمان در عیسی (۱۹۷۹)
به‌جای سیبیل دانینگ در سمندر (۱۹۸۱)
به‌جای آنیا پنچوا در آسپاروخ خان (۱۹۸۱)
به‌جای گیل هانیکات در ماجراهای شرلوک هلمز (۱۹۸۴)
به‌جای بتسی برانتلی در ماجراهای شرلوک هلمز (۱۹۸۴)
به‌جای بازیگر مهمان در دهکدهٔ کوچک (۱۹۹۲)
به‌جای گرترود جسرر در کمیسر رکس (۱۹۹۴)
به‌جای فروزان در گنج قارون (۱۳۴۴)
به‌جای فروزان در ده سایه خطرناک (۱۳۴۴)
به‌جای فروزان در فرار از حقیقت (۱۳۴۵)
به‌جای فروزان در دالاهو (۱۳۴۶)
به‌جای فروزان در یوسف و زلیخا (۱۳۴۷)
به‌جای فروزان در هفت شهر عشق (۱۳۴۶)
به‌جای فروزان در گوهر شب‌چراغ (۱۳۴۶)
به‌جای فروزان در ستاره هفت آسمان (۱۳۴۷)
به‌جای فروزان در دختر شاه پریون (۱۳۴۷)
به‌جای فروزان در بسترهای جداگانه (۱۳۴۷)
به‌جای فروزان در چرخ بازیگر (۱۳۴۷)
به‌جای پوران در آقای قرن بیستم (۱۳۴۳)
به‌جای پوران در گدایان تهران (۱۳۴۵)
به‌جای پوران در حاتم طائی (۱۳۴۵)
به‌جای فرانک میرقهاری در هارون و قارون (۱۳۴۶)
به‌جای فرانک میرقهاری در دلاور دوران (۱۳۴۷)
به‌جای نوری کسرایی در شازده احتجاب (۱۳۵۳)
به‌جای نوری کسرایی در سازش (۱۳۵۳)
به‌جای فرشته جنابی در این گروه محکومین (۱۳۵۶)
به‌جای فرشته جنابی در شراب خام (۱۳۵۷)
به‌جای فریماه فرجامی در خط قرمز (۱۳۶۰)
به‌جای فریماه فرجامی مادر (۱۳۶۸)
به‌جای آهو خردمند در سیاه راه (۱۳۶۲)
به‌جای آهو خردمند در دزد و نویسنده (۱۳۶۵)
به‌جای روفیا در امیر ارسلان نامدار (۱۳۳۴)
به‌جای پوری بنایی در موطلایی شهر ما (۱۳۴۴)
به‌جای فریده نصیری در آقا مهدی کله‌پز (۱۳۵۲)
به‌جای شورانگیز طباطبایی در فری دست‌قشنگ (۱۳۵۶)
به‌جای آرام در فریاد عشق (۱۳۵۶)
به‌جای ژیلا شاهانی در عشق و خشونت (۱۳۵۶)
به‌جای شهرزاد آرمانی در گل‌های کاغذی (۱۳۵۶)
به‌جای شهلا میربختیار در طلاق (۱۳۵۶)
به‌جای مرجان در تکیه بر باد (۱۳۵۷)
به‌جای گلی زنگنه در تا آخرین نفس (۱۳۵۷)
به‌جای فریده بیات در تشنه باران (۱۳۵۷)
به‌جای مرضیه لشگری در بازجویی یک جنایت (۱۳۶۲)
به‌جای زهرا حاتمی در هزاردستان (۱۳۶۶–۱۳۵۸)
به‌جای سرور نجات‌الهی در این خانه دور است (۱۳۷۴)
به‌جای عایشه در امام علی (۱۳۷۵)
به‌جای شارلوت (عنکبوت) در تار شارلوت (۱۹۷۳)
به‌جای مارچ در بچه خرس‌های قطبی (۱۹۷۹)

منابع

1
سایه نیوز – بدرود مهین کسمایی
2
باشگاه خبرنگاران جوان – قسمتی از کارهای ماندگار دوبلور فقید؛ مهین کسمایی
3
کافه سینما – خانم مهین کسمایی، که از جمله او را به دوبلوری آدری هپبورن می شناختیم، از میان ما رفت
4
خانه سینما – بانو مهین کسمایی چشم از جهان فرو بست

مهین کسمایی؛ زندگینامه و آثار