از دیگر جنبه‌های برجسته شخصیت داریوش اسدزاده، نقش او در حفظ و انتقال تاریخ هنرهای نمایشی ایران است. او با تألیف آثار تحقیقی و نوشتن مقاله‌ها، اطلاعات ارزشمندی را درباره روند تکامل هنر نمایش در ایران جمع‌آوری کرد و با تأسیس انجمن‌ها و موسسات فرهنگی به حمایت از هنرمندان جوان پرداخت. اسدزاده تا سال‌های پایانی عمر خود فعالانه در عرصه هنر حضور داشت. میراث هنری و فرهنگی او همچنان به‌عنوان یک منبع الهام‌بخش برای هنرمندان و علاقه‌مندان به تئاتر و سینمای ایران محسوب می‌شود.

داریوش اسدزاده، از چهره‌های شاخص و ماندگار سینما و تئاتر ایران، با قلبی مهربان و نگاهی عمیق به هنر، نقشی ویژه در تاریخ نمایش و فرهنگ ایران ایفا کرد. از نخستین سال‌های ورودش به عرصه بازیگری تا زمان‌های پایانی عمرش، او همیشه با اشتیاق و پشتکار به هنر پرداخت و عشق بی‌پایانش به نمایش را به همگان نشان داد.

دوران حرفه‌ای

داریوش اسدزاده از کودکی به هنر علاقه‌مند بود. علاقه‌اش به هنر او را به سمت تئاتر و سینما کشاند. پدرش، هر هفته به او قول می‌داد اگر درس‌هایش را به‌خوبی بخواند، او را به تئاتر ببرد. با اینکه پدرش او را با هنر آشنا کرد اما او در خانواده‌ای رشد کرد که پدرش از او توقع داشت به یک مقام و منصب دولتی دست یابد

پدرش وقتی متوجه شد که او مشغول کاری هنری است داریوش اسدزاده را از خانه بیرون کرد. بعد از یک ماه با وساطت اقوام به خانه برگشت اما پدرش همچنان با تا چند ماه با او حرف نمی‌زد. او چون از مخالفت پدرش مطلع بود دور از چشم پدرش وارد هنر شد. پدرش پس از دومین یا سومین اجرای او که یک اجرای رادیویی بود متوجه کار فرزندش شد. پدرش بعدها که پیشرفت فرزندش را در این عرصه دید اورا همراهی می‌کرد.

ورود به عرصه بازیگری

نصرت‌الله وحدت و داریوش اسدزاده در فیلم «صفرعلی»

داریوش اسدزاده از سنین جوانی بازیگری را جدی گرفت. او در دبیرستان هنرپیشگی تحصیل کرد و هم‌زمان در وزارت دارایی مشغول به کار شد. مخالفت‌های پدر و جامعه نسبت به هنر مانعی بر سر راه او بود، اما او با پشتکار توانست به مسیرش ادامه دهد و پس از مدتی از وزارت دارایی بازنشسته شد تا تمام وقت به هنر بپردازد.

آغاز فعالیت‌های حرفه‌ای در تئاتر

سال ۱۳۲۱ برای داریوش اسدزاده شروعی جدی در دنیای تئاتر بود. او اولین نقش حرفه‌ای خود را در نمایش «لیلی و مجنون کمدی» در تئاتر نصر و دهقان (لاله‌زار) بازی کرد. در این سال‌ها، او به‌عنوان بازیگر، نویسنده و کارگردان در تئاتر ایران فعالیت کرد و توانست به یکی از چهره‌های شناخته‌شده در تئاتر تبدیل شود. او با اجرای نمایش‌های موفق، مخاطبان را جذب کرد و همواره با استقبال روبه‌رو بود.

ورود به سینما

داریوش اسدزاده در سال ۱۳۲۸ وارد سینما شد و با فیلم «همسر مزاحم» به‌طور جدی در سینمای ایران حضور یافت. در دهه‌های بعد، در بیش از پنجاه فیلم به ایفای نقش پرداخت و با بازی در فیلم‌های خاطره‌انگیز نظیر «دو نیمه سیب» و «همسر»، حضورش در سینما را تثبیت کرد. نقش‌های او در آثار مختلف با چهره‌ای مهربان و اصیل، در دل مخاطبان باقی ماند و محبوبیت زیادی به دست آورد.

تجربه‌های بین‌المللی داریوش اسدزاده

داریوش اسدزاده با حضور در جشنواره‌های بین‌المللی و سفر به کشورهای مختلف، تجربه‌های بین‌المللی فراوانی نیز داشت. در سال ۱۳۳۵، به دعوت اداره کل هنرهای زیبا به فستیوال تئاتر در پاریس رفت و سه ماه به مطالعه و پژوهش پرداخت. در سال ۱۳۴۶، به دعوت یک کمپانی فیلم‌سازی به آمریکا رفت و در فیلمی با نام «در آمریکا اتفاق افتاد» به ایفای نقش پرداخت. این تجربه‌های بین‌المللی به او کمک کرد تا نگاه وسیع‌تری نسبت به تئاتر و سینما داشته باشد.¹

بازگشت به ایران و دستاوردهای پس از مهاجرت

داریوش اسدزاده در سال ۱۳۶۵ به ایران بازگشت و بلافاصله به دنیای سینما و تئاتر بازگشت. او با بازی در سریال‌های معروف «خانه سبز» و «سمندون» بار دیگر توانست به دل مخاطبان راه پیدا کند و خاطره‌ساز شود. بازگشت او به ایران، فرصتی بود تا تجربه‌هایش را به نسل جدید هنرمندان منتقل کند.²

فعالیت‌های مدیریتی و داوری

داریوش اسدزاده در طول سال‌های فعالیتش به‌عنوان یک بازیگر موفق، نقش‌های مدیریتی نیز بر عهده داشت. او به ریاست انجمن بازیگران ایران منصوب شد و همچنین به‌عنوان یکی از داوران خانه سینما فعالیت کرد. او با تلاش‌هایش، تاثیر زیادی در بهبود شرایط بازیگران و رشد و توسعه هنر بازیگری در ایران داشت.

زندگی شخصی داریوش اسدزاده

داریوش اسدزاده در ۱ آذر ۱۳۰۲ در کرمانشاه به دنیا آمد. پدرش ارتشی و زادهٔ تهران و از ساکنان خیابان ری بود. او به عنوان فرزند اول خانواده در کرمانشاه، به همراه دو خواهر و یک برادر، دوران کودکی خود را سپری کرد. در پنج سالگی به همراه خانواده به تهران بازگشت و تمامی مراحل تحصیلی خود را، از دورهٔ ابتدایی تا دانشگاه، در این شهر به پایان رساند. اسدزاده فارغ‌التحصیل دکترای هنر و معماری با گرایش ادبیات هنر از دانشگاه تهران بود.

داریوش اسدزاده تا هنگامی که بیماری بر او غالب نشده بود، در مقام استادی به تدریس ادبیات و تئاتر در دانشگاه تهران مشغول بکار بود.

داریوش اسدزاده در ۲۷ سالگی با «هما شاهرخی»، از نوادگان خاندان قاجار، ازدواج کرد. این زندگی مشترک پس از هفت سال و به دلیل نداشتن فرزند به جدایی انجامید. او از همسر دوم خود، «سهیلا غزلی»، صاحب دو پسر شد؛ اما پس از مهاجرت به آمریکا، به دلیل مسائل خانوادگی از او نیز جدا شد. اسدزاده سرانجام در ۷۶ سالگی برای سومین بار ازدواج کرد و همسر سوم او «طاهره‌خاتون میرزایی» نام دارد.

داریوش اسدزاده مردی اهل کتاب بود. او عادت داشت تا نیمه‌های شب کتاب بخواند و این عشق به مطالعه به او کمک کرد تا حافظه‌ای قوی داشته باشد و جزئیات سال‌های گذشته را به‌خوبی به یاد آورد. در دهه ۱۳۹۰، کتابی به نام «خاطرات تهران» را منتشر کرد و تا روزهای آخر عمرش به نوشتن و تحقیق درباره تاریخ تئاتر ایران ادامه داد.³

میراث و جوایز

داریوش اسدزاده جوایز متعددی را از همکاران، اساتید و دولت‌مردان دریافت کرد. از جمله نشان درجه یک فرهنگ و هنر که به دلیل نقش تاثیرگذار او در هنر اعطا شد. همچنین او دکتری درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد و با تلاش‌های خود میراث گران‌بهایی برای هنر ایران به جا گذاشت.⁴

درگذشت داریوش اسدزاده

داریوش اسدزاده در آبان ۱۳۹۷، در سن ۹۵ سالگی به دلیل ابتلا به سرطان مثانه در بیمارستان بستری شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت. اما ساعاتی پس از ترخیص به علت تب، عفونت، و درد شدید مجدداً از خانه به بیمارستان بازگشت. پس از معاینات و آزمایش‌ها مشخص شد که او علاوه بر سرطان مثانه، به ذات‌الریه نیز دچار شده است. در تیرماه ۱۳۹۸ نیز به علت ضعف جسمی و مشکلات ریوی برای مدتی در بیمارستان بستری بود و پس از چند روز بنا به توصیه پزشکان به منزل بازگشت.

سرانجام، داریوش اسدزاده در روز یکشنبه ۳ شهریور ۱۳۹۸، در سن ۹۶ سالگی در منزل خود از دنیا رفت. وکیل خانوادگی او این خبر را تأیید کرد و در گفتگو با ایسنا اعلام کرد که او در خانه و در آرامش چشم از جهان فروبسته است.⁵

آثار

در فهرست‌های زیر آثار داریوش اسدزاده لیست شده است

سینمایی

نیوکاسل (۱۳۹۷)
حکایت دریا (۱۳۹۵)
شکلاتی (۱۳۹۵)
چمدان (۱۳۹۵)
۵۰ کیلو آلبالو (۱۳۹۴)
مستند زندگی و دیگر هیچ (۱۳۹۴)
رفقای خوب (۱۳۹۳)
یتیم‌خانه ایران (۱۳۹۳)
مرگ در می‌زند (۱۳۹۳)
سلام پدر بزرگ (۱۳۹۳)
ساکن خانه چوبی (۱۳۹۱)
شغل شریف (۱۳۹۰)
دوازده صندلی (۱۳۹۰)
قلاده‌های طلا (۱۳۹۰)
خاطره (۱۳۸۷)
جعبه موسیقی (۱۳۸۶)
این ترانه عاشقانه نیست (۱۳۸۴)
ستاره‌ها ۳: ستاره بود (۱۳۸۴)
آبادان (۱۳۸۱)
کفش‌های جیرجیرک‌دار (۱۳۸۱)
بوی کافور، عطر یاس (۱۳۷۸)
روز شیطان (۱۳۷۳)
سفر به‌خیر (۱۳۷۳)
بلوف (۱۳۷۲)
شاهین طلایی (۱۳۷۲)
همسر (۱۳۷۲)
رابطه پنهانی (۱۳۷۱)
دو نیمه سیب (۱۳۷۰)
زمان از دست رفته (۱۳۶۸)
آخرین لحظه (۱۳۶۷)
ارثیه (۱۳۶۷)
گل مریم (۱۳۶۶)
زن و زمین/خوش غیرت (۱۳۵۷)
تیرانداز (۱۳۵۴)
رفیق (۱۳۵۴)
ممل آمریکایی (۱۳۵۳)
حسین آژدان (۱۳۵۳)
دروغگوی کوچولو (۱۳۵۳)
سازش (۱۳۵۳)
عروس پابرهنه (۱۳۵۳)
مرغ همسایه (۱۳۵۳)
جعفر جنی و محبوبه اش (۱۳۵۲)
خوشگذران (۱۳۵۲)
زنجیری (۱۳۵۲)
شلاق (۱۳۵۲)
علی کنکوری (۱۳۵۲)
قربون زن ایرونی (۱۳۵۲)
کی دسته گل به آب داده؟ (۱۳۵۲)
ناخدا با خدا (۱۳۵۲)
خردجال (۱۳۵۱)
فتانه (۱۳۵۱)
در آمریکا اتفاق افتاد (۱۳۵۰)
راز درخت سنجد (۱۳۵۰)
مبارزه با شیطان (۱۳۵۰)
وحشی جنگل (۱۳۵۰)
دور دنیا با جیب خالی (۱۳۴۹)
میوه گناه (۱۳۴۹)
پهلوان پهلوانان (۱۳۴۸)
تونل (۱۳۴۷)
دختر شاه پریون (۱۳۴۷)
دلاور دوران (۱۳۴۷)
لوطی قرن بیستم (۱۳۴۷)
من شوهر می‌خواهم (۱۳۴۷)
آشیانه خورشید (۱۳۴۶)
حقه بازان (۱۳۴۶)
دنیای قهرمانان (۱۳۴۶)
سوغات فرنگ (۱۳۴۶)
عمو سبزی فروش (۱۳۴۶)
مرد بی ستاره (۱۳۴۶)
یکه‌بزن (۱۳۴۶)
آقا دزده (۱۳۴۵)
دختر کدخدا (۱۳۴۵)
دو انسان (۱۳۴۵)
شوخی نکن دلخور می شم (۱۳۴۵)
لیلاج (۱۳۴۵)
مرد نامرئی (۱۳۴۵)
مومیایی (۱۳۴۵)
پاسداران دریا (۱۳۴۴)
دزد بانک (۱۳۴۴)
سه تا بزن‌بهادر (۱۳۴۴)
آقای قرن بیستم (۱۳۴۳)
جاهل‌ها و ژیگول‌ها (۱۳۴۳)
چهار تا شیطون (۱۳۴۳)
صفرعلی (۱۳۳۹)
آقای شانس (۱۳۳۸)
کلاه غیبی (۱۳۳۵)
همسر مزاحم (۱۳۳۳)

سریال

گشت ویژه (۱۳۹۵)
چرخ فلک (۱۳۹۵)
نفس شیرین (۱۳۹۴)
دردسرهای عظیم ۲ (۱۳۹۴)
سی و نه هفته (۱۳۹۳)
قاب خاطره (۱۳۹۲–۱۳۹۳)
شاعر و برادران (۱۳۹۱)
چمدان (۱۳۹۰)
مهمانان ویژه (۱۳۹۰)
مأموریت غیرممکن (۱۳۹۰)
شغل شریف (۱۳۸۹)
یه قندون نشاط (۱۳۸۹)
گنج خانه سفید (۱۳۸۸)
گور به گور (۱۳۸۸)
زمین انسان‌ها (۱۳۸۸)
هوش سیاه – فصل نخست (۱۳۸۸)
گاوصندوق (۱۳۸۸)
دفترخانه شماره ۱۳ (۱۳۸۸)
بچه‌های دهکده (۱۳۸۷)
همه بچه‌های من (۱۳۸۷)
یک وجب خاک (۱۳۸۶)
بی‌گناهان (۱۳۸۶–۱۳۸۷)
خواستگاران (۱۳۸۶)
بوی گل‌های وحشی (۱۳۸۴)
و خدا عشق را آفرید (۱۳۸۴)
عشق گمشده (۱۳۸۳)
بابای خجالتی (۱۳۸۳)
دیروز، امروز، فردا (۱۳۸۳)
رانت‌خوار کوچک (۱۳۸۲)
این سه نفر (۱۳۸۲)
عروس (۱۳۸۲)
مهمان‌پذیر طوبی (۱۳۸۱)
مدرک اصلی (۱۳۸۱)
هیچ‌کس (۱۳۸۱)
قصه‌های شبانه (۱۳۸۱)
لحظه قاصدک (۱۳۸۰–۱۳۸۱)
خانه آرزوها (۱۳۸۰)
روزهای آرزو (۱۳۸۰)
رستوران خانوادگی (۱۳۸۰)
چراغ جادو (۱۳۷۹–۱۳۸۰)
داستان‌های نوروز (۱۳۷۹)
پانزده مسافر (۱۳۷۹)
دختران (۱۳۷۹)
مهاجمین (۱۳۷۸)
یکی بود، یکی نبود (۱۳۷۸)
آژانس دوستی (۱۳۷۵–۱۳۷۸)
روزگار جوانی (۱۳۷۷)
همه فرزندان من (۱۳۷۶)
آخرین بازمانده (۱۳۷۶)
قصه‌های چهار فصل (۱۳۷۶)
بافته‌های رنج (۱۳۷۶)
خانه سبز (۱۳۷۵)
فروشگاه (۱۳۷۵)
سوخته‌دلان (۱۳۷۴)
آرزوی پردردسر (۱۳۷۴)
داستان یک شهر (۱۳۷۴)
خانه‌های شاد (۱۳۷۴)
سمندون (۱۳۷۴)

منابع

1
میزان – داریوش اسدزاده از خانه سبز تا یتیم خانه ایران سیری درخشان دارد
2
ایسنا – داریوش اسدزاده درگذشت
3
فرادید – بیوگرافی و عکس های شخصی داریوش اسدزاده
4
فرارو – مصاحبه زیرخاکی با داریوش اسدزاده؛ بازیگری که تا ۹۶ سالگی خواند و نوشت
5
تابناک – داریوش اسدزاده

داریوش اسدزاده؛ زندگینامه و آثار