جلوه‌های ویژه عملی شامل استفاده از اشیاء و تکنیک‌های فیزیکی است که در هنگام فیلم‌برداری با دوربین ثبت می‌شوند. نمونه‌هایی از جلوه‌های عملی شامل آرایش، پروتز، انیماترونیک (ربات‌های متحرک)، مدل‌های مینیاتوری، مواد منفجره (پیروتکنیک) و موارد دیگر هستند. این تکنیک‌ها از روزهای نخستین فیلم‌سازی به کار رفته‌اند تا توهماتی مانند ناپدید شدن اشیا، انفجارها، یا تبدیل شخصیت‌ها را ایجاد کنند.
جلوه‌های ویژه دیجیتال (که به نام جلوه‌های بصری یا VFX نیز شناخته می‌شوند) بر تصاویر تولید شده توسط کامپیوتر (CGI)، فناوری موشن کپچر (ضبط حرکت)، پرده سبز و ترکیب دیجیتال متکی هستند. این فناوری‌ها برای ایجاد تصاویر واقعی یا خیالی به کار می‌روند که با استفاده از جلوه‌های عملی به تنهایی سخت یا غیرممکن است. جلوه‌های ویژه دیجیتال به دلیل پیشرفت‌های فناوری و توانایی ترکیب بدون درز آن‌ها با فیلم‌برداری زنده، به طور فزاینده‌ای در فیلم‌سازی مدرن رایج شده‌اند.
انواع جلوه‌های ویژه
جلوه‌های ویژه در فیلم را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: عملی (فیزیکی) و دیجیتال. هر یک از این انواع جلوه‌های ویژه نقاط قوت و محدودیت‌های خاص خود را دارند و فیلم‌سازان اغلب آن‌ها را با هم ترکیب می‌کنند تا به جلوه مورد نظر دست یابند. بیایید نگاهی بیندازیم به تفاوت بین SFX (جلوه‌های ویژه عملی) و VFX (جلوه‌های ویژه دیجیتال).
جلوه‌های عملی
جلوه‌های عملی شامل ایجاد توهمات فیزیکی در صحنه با استفاده از لوازم صحنه، آرایش، انیماترونیک (ربات‌های متحرک)، پروتز، مدل‌های مینیاتوری، مواد منفجره (پیروتکنیک) و غیره هستند. این جلوه‌ها اغلب برای ایجاد حس واقع‌گرایی یا ملموس بودن در یک صحنه استفاده می‌شوند و می‌توانند به‌ویژه برای نمایش اشیای فیزیکی مانند انفجارها، موجودات، یا وسایل نقلیه مؤثر باشند. جلوه‌های عملی همچنین می‌توانند به بازیگران کمک کنند تا با در اختیار داشتن اشیای قابل لمس در صحنه، بهتر در نقش خود فرو بروند.
یکی از بزرگ‌ترین حامیان استفاده از جلوه‌های عملی، کارگردان کریستوفر نولان است. نولان در بهترین فیلم‌های خود، از جمله «تلقین» تا «دانکرک»، تا جایی که ممکن است از جلوه‌های عملی استفاده می‌کند. این موارد شامل بدل‌کاری‌های نمادین، مدل‌های مینیاتوری، و در مورد فیلم «تلقین» — مجموعه‌های متحرک هستند.
با این حال، ایجاد جلوه‌های عملی می‌تواند پرهزینه و زمان‌بر باشد. همچنین ممکن است همیشه سطح کنترل یا انعطافی را که جلوه‌های دیجیتال ارائه می‌دهند، فراهم نکنند. با وجود این محدودیت‌ها، بسیاری از فیلم‌سازان همچنان به دلیل ویژگی‌های زیبایی‌شناختی منحصربه‌فرد و توانایی ایجاد حس اصالت از جلوه‌های عملی استفاده می‌کنند.
جلوه‌های بصری (VFX)
جلوه‌های بصری که اغلب به اختصار VFX نامیده می‌شوند، نوعی از جلوه‌های دیجیتال هستند که در فیلم‌ها و رسانه‌های دیگر برای ایجاد یا بهبود تصاویری استفاده می‌شوند که با روش‌های عملی قابل دستیابی نیستند. این جلوه‌ها می‌توانند از ترکیب ساده عناصر مختلف برای ایجاد یک نمای یکپارچه تا شبیه‌سازی‌های پیچیده فیزیک، آب‌وهوا یا سایر پدیده‌های طبیعی متغیر باشند.
جلوه‌های بصری همچنین می‌توانند برای خلق موجودات، محیط‌ها، یا رویدادهای خیالی که فیلم‌برداری آن‌ها در دنیای واقعی غیرممکن است، به کار روند. جلوه‌های بصری به فیلم‌سازان آزادی و انعطاف‌پذیری خلاقانه زیادی می‌دهند، می‌تواند تولید آن‌ها زمان‌بر و هزینه‌بر نیز باشد.
علاوه بر این، جلوه‌های بصری که به‌خوبی اجرا نشده باشند، می‌توانند در صورت غیرواقعی یا نامتناسب بودن، از کیفیت کلی فیلم بکاهند. بنابراین، مهم است که فیلم‌سازان با دقت استفاده از جلوه‌های بصری (VFX) را در نظر بگیرند تا ضمن دستیابی به اثر مورد نظر، حس باورپذیری را نیز حفظ کنند.
تاریخچه جلوه‌های ویژه در فیلم‌ها
تاریخچه جلوه‌های ویژه در فیلم به ابتدای تاریخ سینما برمی‌گردد. فیلم‌سازان شروع به آزمایش با تکنیک‌های مختلف برای ایجاد توهمات روی صفحه نمایش کردند. یکی از نخستین مثال‌های جلوه‌های عملی و عکاسی فریبنده را می‌توان در فیلم‌های صامت مشاهده کرد. این فیلم‌ها به دلیل عدم وجود صداهای همزمان، به شدت به داستان‌گویی بصری متکی بودند.
یکی از تکنیک‌های محبوب در آن زمان، انیمیشن استاپ‌موشن (حرکت توقفی) بود. این تکنیک شامل فیلم‌برداری از اشیا یا شخصیت‌ها به صورت فریم به فریم و سپس جابجایی اندک آن‌ها بین هر شات برای ایجاد توهم حرکت بود. این تکنیک در فیلم‌هایی مانند «دنیاى گمشده» (۱۹۲۵) که دایناسورهای واقع‌گرایانه‌ای را از طریق انیمیشن استاپ‌موشن به زندگی آورد، استفاده شد.
پیشرفت‌های فناوری جلوه‌های بصری از دهه ۱۹۷۰ تا به امروز، صنعت فیلم را دگرگون کرده و شیوه‌ای که ما فیلم‌ها را تجربه می‌کنیم، تغییر داده است. با معرفی تصاویر تولید شده به کمک کامپیوتر (CGI) در دهه ۱۹۸۰، فیلم‌سازان به مجموعه وسیعی از ابزارها و تکنیک‌های جدید برای ایجاد جلوه‌های بصری شگفت‌انگیز و جذاب دست یافتند.
یکی از تأثیرگذارترین فیلم‌ها در این زمینه «جنگ‌های ستاره‌ای» (۱۹۷۷) بود. این فیلم شامل جلوه‌های ویژه‌ای بود که استاندارد جدیدی برای فیلم‌سازی علمی-تخیلی تعیین کرد. در تحلیل ما از نحوه فیلم‌برداری «جنگ‌های ستاره‌ای»، می‌آموزیم که ایجاد عناصری مانند نبردهای هوایی فضایی تا چه حد پیچیده بوده است.
نقش جلوه‌های ویژه در داستان‌گویی
جلوه‌های ویژه توانایی دارند که روایت و تأثیر احساسی یک فیلم را با ایجاد تجربه‌ای غوطه‌ور و جذاب‌تر برای تماشاگران بهبود بخشند. وقتی به طور مؤثر استفاده شوند، جلوه‌های ویژه می‌توانند به زنده کردن دیدگاه کارگردان روی صفحه نمایش کمک کنند و به بینندگان این امکان را بدهند که با شخصیت‌ها و داستان‌ها به شیوه‌های جدید و هیجان‌انگیز ارتباط برقرار کنند.
ایجاد حس واقع‌گرایی
یکی از راه‌هایی که جلوه‌های ویژه می‌توانند روایت فیلم را تقویت کنند، ایجاد حس واقع‌گرایی یا دنیای دیگر است که بینندگان را به درون داستان می‌کشاند. به عنوان مثال، در فیلم «جاذبه» (۲۰۱۳)، استفاده از CGI به ایجاد توهم بی‌وزنی و خطر در فضای بیرونی کمک کرد. این امر به نوبه خود باعث می‌شود که تماشاگران احساس کنند که در کنار شخصیت‌ها در آن فضا حضور دارند.
جلوه‌های ویژه و افزایش تاثیر احساسی
جلوه‌های ویژه همچنین می‌توانند برای افزایش تأثیر احساسی فیلم به کار روند، با افزودن نشانه‌های بصری که تم‌ها یا ایده‌های کلیدی در داستان را تقویت می‌کنند. به عنوان مثال، در فیلم «درخشش ابدی ذهن پاک» (۲۰۰۴)، دنباله‌های خواب‌گونه با تصاویری سورئال به کار رفته‌اند. این تصاویر کمک می‌کنند تا خاطرات و احساسات تکه‌تکه شده شخصیت اصلی، در حالی که سعی می‌کند رابطه‌اش با کلمانتین را حفظ کند.
خلق تصاویر شگفت‌انگیز
راه دیگری که جلوه‌های ویژه می‌توانند تأثیر احساسی فیلم را تقویت کنند، از طریق توانایی‌شان در ایجاد تماشای بصری و تصاویری شگفت‌انگیز است. در فیلم‌هایی مانند «ارباب حلقه‌ها: بازگشت پادشاه» (۲۰۰۳)، مجموعه‌های پیچیده و جلوه‌های بصری خیره‌کننده تنها به عنوان خوراک چشمی عمل نمی‌کنند، بلکه به عنوان ابزارهای قدرتمند داستان‌گویی نیز عمل می‌کنند که تماشاگران را تحت تأثیر قرار داده و الهام‌بخش آن‌ها می‌کنند.
از جلوه‌های عملی گرفته تا CGI و فناوری موشن کپچر، فیلم‌سازان اکنون دامنه‌ای بی‌سابقه از ابزارها را در اختیار دارند تا تجربیات بصری غوطه‌ور و تأثیرگذار از نظر احساسی خلق کنند.
آینده جلوه‌های ویژه
با پیشرفت سریع فناوری، آینده جلوه‌های ویژه در فیلم‌ها هیجان‌انگیزتر از همیشه به نظر می‌رسد. با این پیشرفت‌های تکنولوژیکی، فیلم‌سازان در حال کاوش روش‌های جدیدی برای خلق تجربیات بصری غوطه‌ور و تأثیرگذار از نظر احساسی برای تماشاگران هستند.
یکی از نوآوری‌های عمده، استفاده از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده برای ایجاد تجربیات غوطه‌ور است که مرزهای بین دنیای واقعی و دیجیتال را محو می‌کند.
فناوری موشن کپچر نیز در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. که به فیلم‌سازان این امکان را می‌دهد تا اجراهای دقیق‌تری از بازیگران را ثبت کنند و سپس آن‌ها را به جلوه‌های بصری خیره‌کننده روی صفحه نمایش تبدیل کنند.
استفاده از جلوه‌های عملی همیشه جایگاه خود را در فیلم‌سازی خواهد داشت. اما با ظهور CGI و فناوری موشن کپچر، امکانات برای خلق تصاویر خیره‌کننده که مرزهای ممکن را جابجا کند، بی‌پایان است. با این فناوری‌ها و تکنیک‌های نوظهور، آینده جلوه‌های ویژه روشن به نظر می‌رسد. زیرا فیلم‌سازان به کاوش روش‌های جدیدی برای خلق تجربیات بصری فراموش‌نشدنی برای تماشاگران ادامه می‌دهند.
وقتی جلوه‌های ویژه به طور مؤثر استفاده شود. می‌توانند به زنده کردن دیدگاه کارگردان روی صفحه نمایش کمک کنند. روایت و تأثیر احساسی فیلم را تقویت کنند و تماشاگران را شگفت‌زده و الهام‌بخش کنند. با ادامه پیشرفت فناوری، دیدن این که چگونه فیلم‌سازان در سال‌های آینده مرزهای ممکن را با جلوه‌های ویژه جابجا می‌کنند، هیجان‌انگیز خواهد بود.
جلوه‌های ویژه و پادان
پشت صحنه ساخت تیزر زندیه با حضور امین تارخ در محیط پرده سبز.
موسسه فرهنگی هنری پادان سال‌های زیادی است که در زمینه فیلم‌سازی فعالیت می‌کند. و پروژه‌های بسیاری از ساخت فیلم و سریال، انیمیشن و تیزرهای تبلیغاتی را برعهده داشته است. که در بسیاری از این پروژه‌ها از جلوه‌های ویژه استفاده شده است. پادان با در اختیار داشتن تیم متخصص و کارآمد می‌تواند اینگونه پروژه‌ها را انجام دهد. درصورتیکه شما مایل هستید پروژه خود را به پادان بسپارید، می‌توانید با شماره ۲۶۲۹۱۳۴۰ تماس بگیرید.
منابع
studiobinder – What are Special Effects in Movies — History & Types Explained