احمد رسول‌زاده به‌واسطهٔ سال‌ها فعالیت حرفه‌ای در دوبله، آثار بسیار ماندگاری از خود به جا گذاشت. او همچنین به آموزش و تربیت گویندگان جوان پرداخت و به پیشرفت نسل جدید دوبله ایران کمک شایانی کرد. رسول‌زاده در عرصه تئاتر و سینما نیز فعالیت‌هایی داشت و حضور او در این حوزه‌ها به اعتبار هنری‌اش افزوده است.
ورود به هنر
احمد رسول‌زاده در سن ۱۹ سالگی وارد دنیای تئاتر شد و با تئاترهای «تئاتر تهران» و «تئاتر دهقان» فعالیت خود را آغاز کرد. او در این دوران تحت تأثیر تحولات اجتماعی و سیاسی، به ویژه رویداد ۲۸ مرداد، قرار گرفت. این رویداد باعث تعطیلی موقت تئاتر شد و برخی از همکارانش به دلیل تمایلات چپ‌گرایانه از کار رانده شدند. رسول‌زاده به تأثیرات این تغییرات بر فعالیت‌های هنری‌اش اشاره کرده است.
شروع فعالیت در دوبله
احمد رسول‌زاده در سال ۱۳۳۵ به واسطه عباس خسروانه به طور حرفه‌ای وارد دوبله شد دوران حرفه‌ای خود را به عنوان دوبلور با کارآموزی آغاز کرد. اولین کار او در استودیو سانترال گفتن یک جمله از یک فیلم مصری بود. او ابتدا نقش‌های کوچک و سپس نقش‌های اصلی را ایفا کرد.
رشد و پیشرفت او در دوبله به سرعت آغاز شد و دو سال بعد اولین مدیریت دوبلاژ خود را با فیلم «مردی که زیاد می‌دانست» آغاز کرد. در آن زمان، فرآیند دوبله بدون قوانین مشخصی انجام می‌شد و او و همکارانش با آزمون و خطا تلاش می‌کردند بهترین صداها را برای هر شخصیت پیدا کنند. با تمرین مکرر، توانستند به تکنیک‌های مؤثری دست یابند و اشتباهات خود را تصحیح کنند.1همشهری – مردی به نام صدا
احمد رسول‌زاده در دوبله بسیاری از آثار مهم سینما حضور داشته است که از میان آنها می‌توان به فیلم‌هایی همچون بین‌هور، محمد رسول‌الله، لورنس عربستان و مردی برای تموم فصول اشاره کرد. از آثار برجسته ایرانی که در دوبله آن مشارکت داشته می‌توان به سریال معروف پدرسالار، سریال دایی‌جان ناپلئون و کفش‌های میرزا نوروز اشاره کرد.
مدیریت دوبلاژ
احمد رسول‌زاده از پرکارترین سرپرست گویندگان ایران بود و مدیریت دوبلاژ آثار برجسته‌ای همچون پدرخوانده ۱، برباد رفته و دایی جان ناپلئون اشاره کرد. رسول‌زاده در مصاحبه تلویزیونی، گویندگی به جای اسپنسر تریسی در فیلم «پیرمرد و دریا» (براساس رمانی از اثر ارنست همینگوی) را از محبوب‌ترین کارهای خود دانسته بود.
گویندگی مستند و بازیگری احمد رسول‌زاده
احمد رسول زاده علاوه بر دوبله فیلم‌های داستانی، گویندگی برنامه‌های مستند متعددی را نیز بر عهده داشته که از جمله آنها می‌توان به سلسله برنامه‌های مستند «حیات وحش ایران» و «راه ابریشم» اشاره کرد. صدای او با آهنگی به‌یادماندنی، جایگاهی ویژه در ذهن مخاطبان به دست آورده است.2انسان‌شناسی و فرهنگ – درگذشت احمد رسول‌زاده احمد رسول‌زاده سابقه بازی در سینما را هم دارد و در فیلم «در محاصره» ساخته اکبر صادقی ایفای نقش کرده بود.3ایلنا – احمد رسول زاده درگذشت
دیدگاه‌های احمد رسول‌زاده
احمد رسول‌زاده به عنوان پیشکسوت دوبله، این هنر را نوعی بازیگری می‌داند و بر اهمیت خلاقیت در دوبله تأکید می‌کند. او معتقد است که اگرچه بسیاری از دوبلورها سابقه بازیگری ندارند، اما با استفاده از مهارت‌های خود می‌توانند به خوبی در این عرصه فعالیت کنند. همچنین، او به تفاوت دیدگاه‌های کارگردانان درباره دوبله به جای خود هنرپیشگان اشاره کرده و بر این نکته تأکید می‌کند که در برخی موارد، کارگردانان به دلیل زیبایی فیلم‌نامه‌ها، به دوبله اعتقاد دارند.
احمد رسول‌زاده همچنین به ضرورت آموزش دوبلورها و ورود جوانان جدید به این عرصه اشاره می‌کند و از تغییرات مثبت در این زمینه طی چند سال اخیر سخن می‌گوید. او با ذکر این نکته که سابقاً به دوبلورها تهمت بسته بودن درها نسبت به ورود افراد جدید زده می‌شد، خوشحالی خود را از کاهش این مشکلات ابراز می‌کند. به اعتقاد او، آموزش به شیوه‌های سنتی و برگزاری کلاس‌های آموزشی از جمله راه‌های مؤثر برای ارتقاء سطح کیفی دوبله در ایران است.
در مورد بحث زیرنویس و دوبله، احمد رسول‌زاده تأکید دارد که برای فهم بهتر فیلم‌ها، دوبله بهترین روش است و در بسیاری از موارد، زیرنویس نمی‌تواند به درک صحیح مخاطب از دیالوگ‌ها کمک کند. او به تفاوت‌های کیفیت دوبله در کشورهای مختلف اشاره کرده و از وجود حس و حال خاص در دوبله ایران صحبت می‌کند که از دیگر کشورها متمایز است.4ایسنا – احمد رسول‌زاده ـ گفته‌ها و ناگفته‌هايش پس از ۵۰ سال دوبله
زندگی شخصی
احمد رسول‌زاده در سال ۱۳۰۹ در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش در دوران روسیه تزاری به شهر باکو مهاجرت کرد. در آنجا با یک دختر ایرانی ازدواج کرد. آنها به تبریز بازگشتند و یک سال بعد احمد به دنیا آمد. پدر او بعد از سقوط امپراتوری روسیه ترجیح داده بود به جای درخواست پناهندگی به ایران بازگردد. چند ماه بعد از تولد او خانواده رسول‌زاده به تهران مهاجرت کردند. پدر احمد در شهرداری استخدام شد و آنها یک زندگی معمولی را آغاز کردند. بدین گونه سال‌های کودکی و نوجوانی احمد به آرامی سپری می‌شد.
او در مدرسه دارالفنون تحصیل کرده است. رسول‌زاده با شهین خسروشاهی خواهر خسرو خسروشاهی، دوبلور معروف ایرانی ازدواج کرد.5سوره سینما – احمد رسول‌زاده
درگذشت احمد رسول‌زاده
احمد رسول‌زاده که به بیماری پارکینسون مبتلا بود، صبح ۱۹ دی ۱۳۹۳ در سن ۸۴ سالگی در بیمارستان ایران‌مهر درگذشت. مراسم تشییع و خاکسپاری او صبح در ۲۱ دی، از مقابل مسجد بلال به سمت به بهشت زهرا برگزار شد و پیکرش در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
در این مراسم حسین عرفانی، محمد مهدی عسگرپور، منوچهر اسماعیلی، منوچهر والی‌زاده، بهمن هاشمی، گیتی معینی، ایرج رضایی، زهره شکوفنده و بسیاری دیگر حضور داشتند.6خبرگزاری مهر – وداع با دوبلور پیشکسوت/ رسول‌زاده با صدایش زنده است
آثار
در فهرست زیر آثار احمد رسول‌زاده گردآوری شده است.
مدیریت دوبلاژ
- بربادرفته (۱۹۳۹)
- جدال در آفتاب (۱۹۴۶)
- سامسون و دلیله (۱۹۴۹)
- از اینجا تا ابدیت (۱۹۵۳)
- نیزه شکسته (۱۹۵۴)
- روز بد در بلک راک (۱۹۵۴)
- سرزمین فراعنه (۱۹۵۵)
- دست چپ خدا (۱۹۵۵)
- مرد عوضی (۱۹۵۶)
- درخت زندگی (۱۹۵۷)
- وداع با اسلحه (۱۹۵۷)
- تابستان گرم و طولانی (۱۹۵۸)
- ضربه شیطان (۱۹۵۸)
- خانه ییلاقی (۱۹۵۹)
- گرگ‌های جوان (۱۹۶۰)
- شکوه علفزار (۱۹۶۱)
- پروفسور کم‌حافظه (۱۹۶۱)
- کلئوپاترا (۱۹۶۳)
- دکتر استرنج‌لاو (۱۹۶۳)
- فرار بزرگ (۱۹۶۳)
- رولز-رویس زرد (۱۹۶۴)
- کتاب آفرینش (۱۹۶۶)
- دانه‌های شن (۱۹۶۶)
- حدس بزن چه‌کسی برای شام می‌آید (۱۹۶۷)
- ببوس ولی گازم نگیر (۱۹۶۷)
- پول را بردار و فرار کن (۱۹۶۸)
- کابوی نیمه‌شب (۱۹۶۹)
- پدر خوانده (۱۹۷۲)
- جنون (۱۹۷۲)
- رابین هود (دوبله دوم) (۱۹۷۳)
- خانم مارپل (۱۹۸۷)
- دایی جان ناپلئون (۱۹۷۶)
دوبله
- به‌جای اورسن ولز در مردی برای تمام فصول
- به‌جای اورسن ولز در تابستان گرم و طولانی
- به‌جای اورسن ولز در هتل بین‌المللی
- به‌جای اورسن ولز در کازینو رویال
- به‌جای اورسن ولز در نشانی از شر (ضربه شیطان)
- به‌جای اسپنسر تریسی در پیرمرد و دریا
- به‌جای اسپنسر تریسی در حدس بزن چه کسی برای شام می‌آید
- به‌جای اسپنسر تریسی در نیزه شکسته
- به‌جای اسپنسر تریسی در روز بد در بلک راک
- به‌جای آنتونی کوئین در عمر مختار
- به‌جای هنری فوندا در چگونه غرب تسخیر شد
- به‌جای هنری فوندا در روزی روزگاری در غرب
- به‌جای هنری فوندا در طولانی‌ترین روز
- به‌جای جیمز میسون در لولیتا
- به‌جای جیمز میسون در صلیب آهنین
- به‌جای جیمز میسون در گذرگاه
- به‌جای جیمز میسون در بیست هزار فرسنگ زیر دریا
- به‌جای جک هاوکینز در بن هور
- به‌جای جک هاوکینز در لورنس عربستان (دوبله اول)
- به‌جای تروور هاوارد در شورش در کشتی بونتی
- به‌جای تروور هاوارد در موریتوری
- به‌جای جان هیوستون در کتاب آفرینش
- به‌جای الک گینس در سقوط امپراتوری رُم
- به‌جای رکس هریسون در رولز رویس زرد
- به‌جای ادوارد جی. رابینسون در قمارباز سین سیناتی
- به‌جای ارنست بورگناین در دوازده مرد خبیث
- به‌جای جورج ساندرز در سامسون و دلیله
- به‌جای لی جی. کاب در مرد قانون
- به‌جای دبز گریر در مسیر سبز
- به‌جای فردریک مارچ در هفت روز در ماه مه
- به‌جای رالف ریچاردسون در دکتر ژیواگو
- به‌جای لیونل باریمور در جدال در آفتاب
- به‌جای فرناندو ری در ارتباط فرانسوی
- به‌جای ماکس فون سیدو در جن‌گیر
- به‌جای ویکتور شوستروم در توت‌فرنگی‌های وحشی
- به‌جای سیدنی گرین‌استریت در عبور از اقیانوس آرام
- به‌جای آلفرد هیچکاک (راوی ابتدای فیلم) در مرد اشتباهی
- به‌جای هنری فاندا در من می‌گن هیچ‌کس
منابع
- 1همشهری – مردی به نام صدا
- 2انسان‌شناسی و فرهنگ – درگذشت احمد رسول‌زاده
- 3ایلنا – احمد رسول زاده درگذشت
- 4
- 5سوره سینما – احمد رسول‌زاده
- 6خبرگزاری مهر – وداع با دوبلور پیشکسوت/ رسول‌زاده با صدایش زنده است